Hisse Senedi Endeksleri

Hisse senedi endeksi menkul kıymetler piyasasının dinamik durumunun göstergesidir. Piyasa endeksinin geçerli değerini onun önceki değerleri ile karşılaştırarak piyasa davranışlarını, makroekonomik durum ve kurumsal etkinliklere (şirket birleşmesi, satın alma vb.) onun tepkisini değerlendirebilirsiniz.

Hisse senedi endeksi belli menkul kıymetler grubu (endeks sepeti) fiyatları temelinde hesaplanır. Endeksin başlangıç değeri fiyatların toplamı veya keyfi bir sayıya (örneğin 1000) eşit olabilir. Ayrıca fıyatlar genelde özel katsayılarla çarpılır. Endeksin zaman içindeki değişikliği onun mutlak değerinden daha önemli bir faktördür.

Endeks sepeti bileşenlerine bağlı olarak endeks piyasayı bir bütün, belli menkul kıymetler türü piyasası veya sektörei (örneğin telekomünikasyon, ulaşım vb.) olarak karakterize edebilir. Çeşitli endekslerin dinamiklerini karşılaştırarak çeşitli ekonomik sektörlerdeki kalkınmayı karşılaştırmalı olarak değerlendirebiliriz. Hisse senedi endeksleri çoğunlukla bilgi veya derecelendirme kuruluşları, borsalar tarafından hesaplanıp yayımlanır. Endeks isminde genellikle endekse dahil menkul kıymetler sayısı olur (örneğin, S&P 500, FTSE 100).

Hisse senedi endeksleri ayrıca yatırım veya spekülatif amaçlı veya risklerden korunmak için kullanılan finansal enstrümanlar (futures ve opsiyon) için türev temelidir. Endeks değeri bu enstrümanın fiyatı olarak yorumlanır.

Borsa endekslerini hesaplamak için çeşitli yöntemler vardır, ki bunlardan en önemlileri fiyata göre ağırlıklandırma ve piyasa değerine göre ağırlıklandırmadır. Fiyat ile ağırlıklandırılan (price weighted) endeks katsayı (örneğin, Dow Jones) bölünmesiyle endekse dahil tüm varlıkların toplamıdır. Piyasa değeri ile (market cap/float weighted) ağırlıklandırılan endeks katsayı (örneğin, S&P 500) bölünmeisyle endekse dahil tüm varlıkların toplam piyasa değeri olarak hesaplanır. Günümüzün hisse senedi endekslerinin çoğu serbest piyasa kapitalizasyonu ile ağırlıklandırılır. Şirket kapitalizasyonu şirketin ihraç ettiği menkul kıymetlerin toplam değeridir (piyasa fiyatından hesaplanan). Endeksi hesaplama parametreleri belirli şirketlerin kurumsal etkinlikleri nedeniyle zaman içinde değişebilir ayrıca endekse dahil menkul kıymetlerin güvenlik listesinde değişikliklere neden olabilir.

İlk hisse senedi endeksi ABD'de 1884 yılında geliştirilmiştir - Charles Dow 11 büyük sanayi şirketlerinin piyasa fiyatlarındaki ortalama değişimi saymaya başladı. 1928 yılından itibaren bu "Dow Jones" endeksi 30 şirket için hesaplanmaya başladı.

Dünyanın en popüler varlıkları ABD (DJI, S&P 500, NADSAQ 100) ve Avrupa borsalarında (DAX, CAC 40, FTSE 100) işlem gören şirketlerin hisse senedi endeksleri ve Japon NIKKEI 225 hisse senedi endeksidir. Bu borsa endekslerinden her birinin ana endeks dışında kompozisyon, ekonomik sektör ve başka parametreler açısından farklı bir endeks ailesi vardır.